Etapy rozwoju mowy

W rozwoju mowy wyodrębniamy cztery okresy:

1. okres melodii (0-1 r. ż);

2. okres wyrazu (1-2 r. ż);

3. okres zdania (2-3 r. ż);

4. okres swoistej mowy dziecka (3-7 r. ż).

 W poszczególnych latach rozwój mowy wygląda następująco:

1.Okres melodii:

0- 1 miesiąc:

• różne rodzaje krzyku, mlaskanie, cmokanie;
• głośny, nagły dźwięk wywołuje zmianę zachowania niemowlęcia.

2-4 miesiąc:

• głużenie (gruchanie) – niemowlę śpiewa;
• dziecko reaguje na różne dźwięki, głośno się śmieje;

4-6 miesiąc:

• gaworzenie, czyli pierwsze zabawy głosem – dziecko zaczyna prowadzić „rozmowę” z dorosłym opiekunem posługującym się prostymi sylabami;
• na tym etapie dziecko wymawia prawie wszystkie samogłoski i niektóre spółgłoski, np.: p, b, t, d, k, g, n.

6-7 miesiąc:

• dziecko zaczyna reagować na mowę, doskonale rozróżnia melodię mowy tzn. na podniesiony ton reaguje płaczem, a na mowę cichą, pieszczotliwą reaguje uśmiechem;
• gaworzenie samonaśladowcze - dziecko powtarza sylaby: ma-ma, ba-ba, ta-ta, la-la;

9-10 miesiąc:

• echolalia (zmienne gaworzenie) – dziecko próbuje naśladować mowę dorosłych;
• rozumienie kilkunastu słów – min. imion, nazw zabawek, oraz zakazu „nie” (wolno)!.

11-12 miesiąc:

• dziecko zaczyna rozumieć, co do niego mówimy, reaguje na swoje imię, jest w stanie zrozumieć więcej niż samo potrafi powiedzieć;
• pojawiają się pierwsze wyrazy wypowiadane ze zrozumieniem.

Rozwój mowy w okresie melodii postępuje zazwyczaj równolegle z rozwojem fizycznym:

• fazie głużenia odpowiada umiejętność unoszenia głowy:
• gaworzeniu – umiejętność siadania;
• pierwszym wyrazom – pozycja pionowa, stawanie na nóżki.

2. Okres wyrazu:

• początek wypowiedzi dwuwyrazowych;
• dziecko używa przede wszystkim rzeczowników;
• charakterystyczną cechą wymowy dziecka w tym wieku jest upraszczanie budowy słów przez określanie nazwy wyrazu jego pierwszą lub ostatnia sylabą np. miś – mi, daj – da;
• pojawiają się onomatopeje – wyrazy dźwiekonaśladowcze np. hau, miał.

3. Okres zdania:

• pojawiają się liczebniki i rozróżnianie „ja-ty”;
• dziecko zaczyna używać zaimka „się”;
• pojawia się coraz więcej pytań i przeczeń;
• w tym okresie dziecko wypowiada prawidłowo głoski: p, b, m, f, w, k, g, h, t, d, n, l oraz samogłoski ustne: a, o, e, u, y, a czasem nosowe: ą, ę;
• pod koniec tego okresu pojawiają się: s, z, c, dz, które wcześniej zastępowane były głoskami: ś, ż, ć, dź.

4. Okres swoistej mowy dziecięcej:

• w dalszym ciągu wzbogacany jest zasób słownictwa;
• pojawia się głoska r, czasem głoski: sz, ż, cz, dż;
• rozwijana jest umiejętność budowania zdań złożonych;
• następuje dalszy rozwój artykulacyjny.